Als ik denk aan communicatie, dan denk ik aan een cirkel die steeds groter wordt. Wat je zegt en doet heeft behalve op jezelf effect ‘out there’. Het gaat om ik en de ander, ik en de context, organisatie, maatschappij…
Ik hoef alleen maar met mezelf te beginnen en het effect zal zich verspreiden.(Meta) Communicatie en reflectie is altijd een interesse van me geweest. Als alle miscommunicatie de wereld uit is, wat zou er dan veel positieve energie over blijven! Miscommunicatie kent vele gedaanten.
In mijn opleiding tot arts en medisch specialist kreeg communicatievaardigheid natuurlijk een formele plek. Het is sinds jaren ook een van de CanMEDS-rollendie als competentieprofiel gebruikt wordt in leergesprekken voorzorgprofessionals. Los van de momenten dat ik actief met onderdelen als‘slechtnieuwsgesprekken’ mocht oefenen en waarvan ik mooiesamenvattingskaartjes in het borstzakje van mijn witte jas kon steken ‘voor hetgeval dat’, heb ik de aandacht voor communicatie, laat staan reflectie op onzemanier van communiceren, als erg beperkt ervaren. Manieren die voorgeleefdwerden door oudere collega’s vond ik -voorzichtig gezegd- niet altijd van eenkwaliteit die ik nastrevenswaardig vond.
Ik ging me vanaf mijn co-schappendaarom verdiepen in de Transactionele Analyse en in Functional Fluency,omdat de uitgangspunten van deze modellen me aanspreken en me verderhelpen mijn eigen interactie met anderen te verbeteren. In TA ga je uit van dehouding: ‘Ik ben oké, jij bent oké’, maar hoe je jezelf en de ander ‘oké’ houdt,daar geeft Verbindende Communicatie me pas echt de basis voor.Ik besef hoe ik bijna continu in een oordelende staat ben. Zelfs terwijl ik ditstuk over Verbindende Communicatie schrijf! We worden als artsen ookgestimuleerd om steeds een oordeel te vellen over een situatie en van daaruitons medisch handelen te bepalen. In sommige situaties is dit heel adequaat ensoms zelfs levensreddend! Oordelen is letterlijk wat je doet bij het maken vaneen differentiaal diagnose. In de psychiatrie gebruik je bijna alles wat eenpatiënt zegt om diegene te diagnosticeren. Om dit steeds terugkerende procesvan een oordeel vellen los te koppelen van je communicatiestijl is best eenlastige uitdaging. Maar als we als artsen in staat zouden zijn om in plaats van tepathologiseren via diagnoses, meer op gevoelens- en behoeftenniveau tewerken, dan is er in mijn ogen een wereld gewonnen.
Ik lees of hoor wel voorbeelden van communicatie volgens ‘de regels’ vanVerbindende Communicatie waarvan ik hartgrondig denk: dit ga ik zelf nooitgeloofwaardig uit mijn mond krijgen. Of: dit gaat in die en die context nietopleveren wat de bedoeling is. Is het dan wel een haalbaar idee om hetgedachtegoed van Marshall Rosenberg in de medische wereld te willenverspreiden?
If you can’t feel it, you can’t heal it
Ja. Door bij mezelf te beginnen. Allereerst is de uitdaging er op gericht hetcontact met mezelf te verbeteren. Ik spreek uit eigen ervaring en vanuit wat ikbij tientallen artsenvrienden en (oud)collega’s om me heen zie. Laten we eerlijkzijn dat het voor veel medici een uitdaging is om werkelijk verbonden te zijnmet zichzelf. Dat leren we zelfs deels af.
Het wegdrukken van al die emoties en gevoelens heeft mij veel energie gekost.In intervisiegroepen heb ik dat ook bij vele collega’s zien gebeuren. Inwerksituaties dacht ik vaak dat het niet zoveel zin had om ruimte te geven aan‘moeilijke’ gevoelens, want wat heeft dat voor zin als je ervan uitgaat dat deonderliggende behoefte in die context toch niet vervuld kan worden? Of: steldat jouw behoeften er niet toe doen voor de mensen om je heen, dan wordt depijn toch alleen maar groter?
Wat mij heeft geholpen is in te zien, dat hoe sterker mijn negatieve emotie zichopdringt, hoe sterker mijn onvervulde verlangen blijkbaar is; of hoebelangrijker de waarde die ‘bedreigd’ wordt. Mijn emoties zijn dus mijnkompas. En ik heb geen invloed op de windrichting of windkracht, maar wel opde stand van mijn zeilen.
Alles van waarde is weerbaar!
(René Gude vrij naar Lucebert)“Dokter worden is jezelf een coping-strategie aanleren”. Zo staat het letterlijkin een essay in het boekje ‘Dokter worden’ (Arko Oderwald e.a.) Om jezelf tebeschermen tegen het overspoeld worden door negatieve emoties leren weons deels af te schermen. We worden geacht te handelen, ook als hetspannend is.
De uitdaging is volgens mij om ons niet te laten verharden door hetspreekwoordelijke eelt, maar om onze ziel soepel te houden, door inverbinding te blijven met dat wat voor onszelf en voor de ander wezenlijk is.Dan kun je als zorgprofessional levenslustig blijven.
Keep calm and ask for Peer Support
Ik ben gaan beseffen dat ‘bevrijding’ juist zit in het erkennen van onaangename gevoelens, dus pijn. Ten aanzien van mijn burn-out noemde ik het op eengegeven moment letterlijk ‘rouwen’. Het hoopgevende is juist dat er na hetdoorvoelen van dat verlies meer ruimte komt om andere strategieën te vindenom in je behoeften te voorzien.Door het helderder krijgen van mijn waarden en verlangens heeft dit proces meveel gebracht. Bewustwording en betekenisgeving op de manier van Verbindende Communicatie gaat hand in hand met zingeving.
Natuurlijk heb ik hier ook boeken over gelezen. Ik ben groot fan van‘bibliotherapie’. Daar kun je een heel eind mee komen voor de broodnodigeherkenning. Voor ervaren en leren is het echter nodig die boeken aan de kantte schuiven. Nadat ik acht jaar geleden het eerst iets las van MarshallRosenberg en toen echt niet wist hoe ik de heldere manier van communicerenzelf ‘geloofwaardig’ kon toepassen in mijn werkcontexten, besloot ik vorig jaardat ik het me gewoon stap voor stap eigen kan maken. Ik ben er namelijk welvan overtuigd dat de ‘Geweldloze Communicatie’ gaat over de kern en ik sta volachter het gedachtegoed. Toen kreeg ik de kans om bij Vine een opleiding‘ Verbindende Communicatie in coaching’ te doen. Onder het motto ‘Teach what you want to learn most’ initieerde ik samen metAnja Nekeman van VINE, Instituut voor Verbindende Communicatie en theAmsterdam School of Integrative Medicine and Health, een training voor artsen.
Het begint bij jezelf, samen kom je verder
Verbindende Communicatie is zeker wat voor mij. Van de medisch specialistendie de tweedaagse eind 2018 en begin 2019 gevolgd hebben, krijgen wesoortgelijke effecten te horen in de evaluaties.Ik ben meer in verbinding met mijn wensen en weet welke waarden essentieelvoor mij zijn. Ik zal mijn behoeften nooit volledig kunnen vervullen. Laat staanaltijd in verbinding zijn met mezelf of de ander. Sterker nog, mensen die mekennen weten: ik struggle behoorlijk wat af. Maar zoals Rosenberg ooit zei: ”We can gradually become less stupid”. Dat mededogen een kernconcept is binnen de Verbindende Communicatiekomt me erg goed uit!
Zoals ik in mijn werk en als mens verlang naar erkenning en waardering, zo wilik ook graag recht doen aan wat de ander werkelijk verlangt. Niet ten koste vanalles, maar vanuit het contact met mezelf. De mens is niet van de professional te scheiden. Laat ik dagelijks bij dag ennacht en ontij oefenen. Dan komen we er wel, of zijn tenminste samenonderweg. Op naar de Win-Win!
Of bel Elles op 06 20397621 / mail naar elles@vbib.nl