Als gevolg van het collectief beleven van de Coronacrisis is er extra aandacht gekomen voor het belang van de mentale ondersteuning van zorgprofessionals. 

Behalve een effect van alle maatregelen op de maatschappij en de wereld -iets waar we over tientallen jaren nog met elkaar zullen spreken- is er op microniveau in de ziekenhuizen, verzorgingshuizen, huisartsenpraktijken, instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking, GGZ-instellingen en revalidatiecentra een druk op de zorgmiddelen en de zorgprofessionals gekomen die zijn weerga niet kent. En die niet voorbij zal zijn zodra de besmettingen tot een minimum zijn gedaald en de maatregelen weer kunnen worden ingetrokken. De gevraagde aanpassingen vragen veel van de meeste mensen, maar deze tijd levert ook interessante positieve ervaringen op. 

Peer Support, dat wil zeggen de collegiale opvang van zorgprofessionals door getrainde peers, is door de huidige Covid-19 uitbraak meer dan ooit relevant geworden. 

Leernetwerken Peer Support bestaan al langer in de meeste ziekenhuizen. In de eerste lijn, voor de huisartsenpraktijken en instellingen die ik hierboven noem, is de beschikbaarheid van Peer Support minder goed geregeld en soms een grotere uitdaging vanwege de grotere spreiding van middelen en mensen.

Ik ben deze Peer Podcast serie gestart om elkaar te inspireren. Doordat deze Coronacrisis samenwerking en creatieve oplossingen aanwakkert, is er een gevoel van verbondenheid en kracht.

Daarnaast wil ik alle initiatieven op het gebied van mentale ondersteuning van zorgprofessionals onder de aandacht brengen en de verhalen delen van artsen en paramedici die in de praktijk met de gevolgen van de Covid-19 uitbraak te maken hebben. In de hoop Peer Support en zowel informele als professionele ondersteuning te normaliseren. Inspireren en ondersteunen dus, om met elkaar veerkrachtig te blijven. Zodat we vanuit betrokkenheid kunnen blijven bijdragen aan zinvolle zorg!

Stuur me een mailtje naar elles@vbib.nl of bel me op 06 20397621 als je geïnteresseerd bent naar de mogelijkheden van Peer Support voor jouw organisatie. Of als je voor de Peer Podcast serie geïnterviewd wil worden. 

Ik ben getraind Peer Supporter voor artsen en andere zorgprofessionals, o.a. voor het VIM platform van de VvAA. Namens psychotraumacentrum ARQ-IVP voer ik mental check up gesprekken met professionals die te maken hebben met hoog impact gebeurtenissen vanwege de aard van hun werk en met burgers die als getuige of slachtoffer een ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt. ARQ-IVP richt zich op zowel preventie, als voorlichting en behandeling van werkgerelateerd trauma. Ik wil kennis en inzicht vergroten en delen op het gebied van posttraumatische groei en benadrukken dat met preventie, normalisatie en aandacht voor veerkracht er ook veel groeikansen verbonden zijn aan impactvolle gebeurtenissen. Zie mijn werkwijze en de Inspiratiepagina's om meer over de visie te lezen van waaruit ik werk.

Deze Peer Podcast serie is een eigen initiatief dat niet gesponsord wordt, om de onafhankelijkheid te waarborgen.

Wil je professionele Podcast opnames voor jouw eigen bedrijf of event, dan kun je terecht bij www.RoomFor.nl


Uitzending 1 (klik op de oranje link om de uitzending te beluisteren):

Nog vóór de meivakantie sprak ik met ambulanceverpleegkundige Fleur over hoe de Covid-19 uitbraak het werk van haar en haar collega’s beïnvloedt. Hierin vertelt ze over de reacties van mensen als zij ‘als een maanmannetje’ ergens komen. Over angst en verdriet in de ogen van patiënten die niet altijd uitgesproken wordt. En over hun familieleden, die niet mee mogen naar het ziekenhuis en hoe neem je dan afscheid?. Het gaat ook over de impact op henzelf als zorgverleners die zo gewend zijn te doen wat nodig is om patiënten te stabiliseren. Zelf is ze niet bang voor besmetting, maar in hoeverre lopen mensen in een boogje om haar heen? Invallen op haar oude vertrouwde werkplek op de IC blijkt indrukwekkend, maar ze houdt het werk goed vol en ze is positief over de samenwerking en uitwisseling die er ook is. Asperges eten bij familie in Brabant zit er even niet in, maar op 1,5 meter kunnen ze elkaar wel blijven ontmoeten. Fleur heeft de leukste baan van de wereld en dat is in deze tijd niet anders.

Aan Fleur heb ik op 6 mei een update gevraagd en ze schrijft: ”Het gaat goed! We zien inmiddels een daling in het aantal Corona patiënten op de ambulance en ook op de IC. Het is rustiger…hopelijk blijft het zo; alhoewel ze het nog steeds hebben over een mogelijke tweede piek…Heb 2 diensten gewerkt op de IC. Dat was weer als vanouds: gezellig, leerzaam en intensief, dat wel. Want de patiënten die er nu nog liggen zijn echt nog wel ziek! En daar ben je dan druk mee, continue in isolatiekleding. Thuis kan ik me goed ontspannen. Zou eigenlijk in Griekenland zitten, maar zoals voor iedereen ging onze vakantie niet door. Niet erg, heb 4 extra diensten gewerkt en ben heel vrij! We hebben, omdat de kinderen zo goed hun best hebben gedaan met homeschool, 2 konijntjes aangeschaft. Stiekem geniet ik er het meeste van.”

De Peer Podcast uitzendingen zijn te beluisteren op Soundcloud, Buzzsprout, YouTube en Spotify via ons account Twinterview.

In uitzending 2 spreek ik met Liesbeth Renckens, manager en klinisch psycholoog van ARQ-IVP. Zij hebben de landelijke hulplijn geopend voor psychosociale ondersteuning voor zorgprofessionals. Het interview gaat over hoe mensen en zorgprofessionals elkaar kunnen ondersteunen in deze tijd. Een zeer informatief en relevant interview!

Veerkracht en het kringenmodel van Gersons komen aan bod. En de verhalen die o.a. via het contactpunt psychosociale ondersteuning verzameld worden van zorgprofessionals: welke aspecten van het werk geven stress of roepen zelfs morele dilemma's op? Waarom helpt het om deze dilemma's met iemand te bespreken. En welk nieuw perspectief kan dat opleveren?

Met Corona is het werk veel moeilijker te scheiden van privé, en hoe kom je dan tot ontspanning, binnen de beperkte mogelijkheden die er nu zijn? Welke stappen kun je zetten wanneer je twijfelt aan je eigen functioneren, hoe vindt je je weg en help je elkaar verder? Zodat je vanuit betrokkenheid kunt blijven bijdragen aan zinvolle zorg!

#veerkracht #zorgprofessionals #peersupport

In uitzending 3 komt Harriët Messing aan het woord van Compassion for Care over de kracht van een luisterend oor.

gedicht uit 1869 door Kathleen O’Mara.


And people stayed at home

And read books

And listened

And they rested

And did exercises

And made art and played

And learned new ways of being

And stopped and listened

More deeply

Someone meditated, someone prayed

Someone met their shadow

And people began to think differently

And people healed.

And in the absence of people who

Lived in ignorant ways

Dangerous, meaningless and heartless,

The earth also began to heal

And when the danger ended and

People found themselves

They grieved for the dead

And made new choices

And dreamed of new visions

And created new ways of living

And completely healed the earth

Just as they were healed.


(Reprinted during Spanish flu Pandemic, 1919)

Suzanne: waarom deze Podcast voor peers?

Elles: Het dagelijks werk van zorgprofessionals wordt op sommige plekken beïnvloed door de effecten van de Covid-19 uitbraak. Het is gezien de aard van deze virusinfectie nodig om snel informatie met elkaar te delen om geleerde lessen door te geven. Dat wordt op medisch inhoudelijk gebied volop gedaan via webinars en artikelen etcetera.

Suzanne: en hoe zit het met de mentale ondersteuning?

Elles: het belang daarvan blijkt vaak wat meer in de loop van de tijd. Maar daar is óók relatief veel aandacht voor op social media. Er zijn veel initiatieven van diverse partijen om een luisterend oor te bieden aan zorgprofessionals.

Suzanne: een luisterend oor?

Elles:  Ja, en meer indien gewenst. Ik wil graag de initiatiefnemers spreken en bundelen wat er zoal geboden wordt. Zodat professionals hun eigen weg weten te vinden als het nodig is.

Suzanne: waarom is dat zo belangrijk?

Elles:  Erkenning en sociale steun blijken de belangrijkste ingrediënten bij een goede verwerking van situaties die veel van ons vragen. Daarom komen naast initiatiefnemers voor een luisterend oor ook artsen, verpleegkundigen en andere professionals zelf aan het woord.

Suzanne: wat hoop je daarmee te bereiken?

Elles:  Deze Peer Podcast is bedoeld om met elkaar te delen hoe in de praktijk samenwerking en mentale ondersteuning vorm krijgt. Zodat we elkaar inspireren om veerkrachtig te blijven.

Suzanne: heb je hier zelf ervaring mee?

Elles:  Ja. Door eigen ervaringen tijdens mijn werk als arts heb ik gemerkt hoe cruciaal het is dat er meer aandacht komt voor de emotionele impact van ons werk. Dat je hier zelf een verantwoordelijkheid in hebt, maar ook dat aandacht hiervoor liefst systemisch gedragen wordt. Dus in de werkcontext is ingebed.

Ik heb me laten trainen tot Peer Support coach voor het Vim platform van de VvAA. Daarnaast voer ik mental check up gesprekken namens het Instituut voor Psychotrauma (dat is onderdeel van ARQ-IVP) met beroepsgroepen die door de aard van hun werk vaker impactvolle gebeurtenissen meemaken.

Suzanne: worden die gesprekken gewaardeerd?

Elles: Dat je als neutraal persoon van buiten hun werkvloer de tijd neemt om naar hen te luisteren, en hun werkcontext enigszins kent en, in het geval van artsen en verpleegkundigen, hun vaktaal spreekt, wordt erg gewaardeerd, heb ik gemerkt. Ik begrijp dat uit eigen ervaring heel goed.

Suzanne: Wat hoor je van oud-collega’s zoal aan verhalen uit de praktijk?

Wat we nu terughoren van de professionals in de ziekenhuizen en de eerste lijn is dat er juist nu ook heel positieve ervaringen worden opgedaan. Doordat deze Coronacrisis samenwerking en creatieve oplossingen aanwakkert, is er een gevoel van verbondenheid en kracht.

Suzanne: kun je een voorbeeld noemen?

Elles: In een recent interview met een IC verpleegkundige las ik hoe de collectief geuite steun en waardering van buitenaf ook hartverwarmend werkt. En mensen tonen begrip voor de noodzakelijkheid van de extreme isolatiemaatregelen, ook al kunnen die óók heel belastend zijn. Alleen al de fysieke belasting voor de IC medewerkers bijvoorbeeld, is behoorlijk.

Je kunt ergens met elkaar sterker uitkomen en het lijkt erop dat er in deze crisis óók groeikracht zit.  Maar daarnaast roept werken onder deze niet-alledaagse omstandigheden en geconfronteerd met het heftige beloop van een Covid-infectie óók gevoelens van onzekerheid en machteloosheid op. En dat kan kwetsbaar voelen of maken.

Ik wil in deze Podcastserie aan beide aspecten aandacht geven.

Suzanne: wat is er bekend op het gebied van Peer Support en mentale opvang van zorgprofessionals?

Elles: Mentale opvang is op vele manieren mogelijk. Van informeel tot meer georganiseerd tot echt gespecialiseerd. Peer Support behoort tot de georganiseerde vorm van opvang. Het is een gesprek dat actief wordt aangeboden na een impactvolle gebeurtenis in de praktijk door een getrainde professional met een collega die in dezelfde sector werkt.

Suzanne: zoals in de ziekenhuizen?

Elles: In de ziekenhuizen zijn het bijvoorbeeld medisch specialisten die Peer Support bieden aan een andere specialist in datzelfde ziekenhuis. Het is bedoeld als een eerste opvang, om ruimte te maken voor en uiting te geven aan de impact van de betreffende gebeurtenis of situatie voor de arts of verpleegkundige zelf.

Suzanne: en er zijn natuurlijk ook veel dokters buiten de ziekenhuizen aan het werk. Jouw partner bijvoorbeeld als huisarts.

Elles: klopt. In de meeste ziekenhuizen zijn er leernetwerken Peer Support die meestal aardig goed georganiseerd zijn. Maar voor de eerste lijn en instellingen in de ouderenzorg en verstandelijk gehandicaptenzorg, maar ook voor een deel van de GGZ en revalidatie, allemaal sectoren waar ik zelf ervaring heb opgedaan, is de weg naar Peer Support vaak onduidelijker en soms zelfs helemaal niet georganiseerd. Terwijl zij nu ook behoorlijk veel exposure hebben aan Corona-problematiek en hun patiëntenpopulatie bijvoorbeeld veel minder goed te instrueren is. Dat heeft consequenties voor de risico’s die zij lopen op besmetting. Speciaal voor die groep is er nu ook een landelijke hulplijn geopend bij ARQ-IVP in opdracht van het ministerie van VWS. Dat vind ik een hele goeie zaak.

Suzanne: met als doel?

Elles: primair om te spuien en om zelfzorg te stimuleren. De lijn wordt bemand door psychologen die goede kennis hebben van verwerkingsprocessen in dit soort omstandigheden. Het gaat om erkenning en steun die normaliserend werkt. Je leert dat wat je ervaart aan bijvoorbeeld gevoelens van overmacht of onzekerheid een normale reactie op abnormale omstandigheden is.

Suzanne: aha. Dus in plaats van dat je aan jezelf gaat twijfelen?

Elles: Uit onderzoek blijkt dat het delen van de informatie over mogelijke emotionele reacties van belang is voor een goede verwerking. Mentale en dus ook Peer Support kan een bijdrage leveren aan het persoonlijk welzijn van zorgprofessionals. Het is ook bedoeld om de kwaliteit van je werk hoog te houden. Want het is bekend dat een verstoorde verwerking helaas ook een nadelig effect op de patiëntenzorg kan hebben en tot bijvoorbeeld medische fouten kan leiden. 

Suzanne: en wat als jijzelf of je omgeving twijfelt over je functioneren?

Elles: Ja. Goeie vraag. Naast het normaliseren van gevoelens en van het verwerkingsproces is het ook van belang te weten waar je terecht kunt als je klachten langer aanhouden of als ze teveel invloed hebben op je functioneren. Het helpt dan als helder is waar je terecht kunt binnen en buiten je werkplek en dat je erop kunt vertrouwen dat dan de juiste gespecialiseerde expertise aanwezig is.

Suzanne:  wie wil je graag interviewen voor deze serie?

Elles: Iedere zorgprofessional die wil delen in zijn of haar ervaringen van werken in de zorg in deze Coronatijd. Verpleegkundige, POH, huisarts of ander type specialist. En dan hoor ik natuurlijk graag hoe de samenwerking en de mentale ondersteuning bij jou in de praktijk vorm krijgt. Laat weten als je geïnterviewd wil worden voor deze serie. Je kunt een email sturen naar elles@vbib.nl

Vanuit betrokkenheid bijdragen aan zinvolle zorg